Akım trafosu, bağlı olduğu devrenin akımını çevirmek için kullanılan bir sistemdir. Bu sistem aracılığıyla elektrik akımının büyük değerlerde ölçülmesi ve kontrol edilmesi mümkün olmaktadır. Akım trafosunda primer ve sekonder iki sargıdan oluşur.
Akım trafosu, elektrik akımını ölçmek, kontrol etmek ve güvenli bir şekilde kullanmak için kullanılan araçlardandır. Çalışma prensibi, elektromanyetik endüksiyon ilkesine dayanır. Primer sargıdan geçen akım nedeniyle oluşan manyetik alan, sekonder sargıda bir akım oluşturur. Bu akım, primer sargıdan geçen akıma orantılıdır ve genellikle daha düşük bir değere sahiptir.
Akım Trafosu Nedir?
Akım transformatörü ya da trafosu, temelde yüksek akımların ölçülmesini ve kontrol edilmesini sağlayan bir dönüştürücüdür. Elektrik devrelerinde doğrudan ölçüm yapmanın kapasiteyi aşması ve bazı durumlarda tehlikeli olması nedeniyle tercih edilmektedir. Akım trafosu ne işe yarar? Akım trafoları bu gibi durumlarda devreye girer ve yüksek akımı, ölçüm aletlerinin okuyabileceği daha düşük bir akıma dönüştürür. Bu dönüştürücü sayesinde elektrik devresinde ölçüm yapmak güvenli ve kolay olmaktadır.
Akım trafosu değerleri ve diğer özellikleri uygulamanın amacına ve oluşan gereksinimlere bağlı olarak değişebilir. Bu değerler ve bunlara ait bazı özellikler şu şekilde sıralanabilir;
Bunun yanı sıra izolasyon seviyesi, frekans, doğruluk sınıfı gibi birimler de akım trafo değerleri arasındadır.
Akım Trafo Türleri Nelerdir?
Akım trafoları nedir sorusunun yanı sıra bu trafoların türleri ve özellikleri de sıkça aranan sorulardandır. Ürünün kullanım alanı ve çalışma şekli bakımından farklılaşan çeşitleri söz konusudur. Hangi türün seçileceği, uygulamanın ihtiyaçlarına ve mevcut şartlara bağlıdır. Akım trafosunu seçerken, gereksinimlerin ve uygulama şartlarının dikkate alınması, bu doğrultuda en uygun türün seçilmesi önemlidir. Akım trafosu türleri arasında şunlar ön plana çıkmaktadır;
Bölünmüş Çekirdekli Trafolar (Bölünebilir AT)
- Bu tür AT’ler, devreyi kesmeden doğrudan monte edilebilir.
- Genellikle mevcut sistemlere sonradan montaj için kullanılır.
Bar Tipi Trafolar (Sökülmeyen AT)
- Genellikle yeni tesislerde ve yüksek akım değerlerinde kullanılır.
- Daha yüksek doğrulukta ölçüm yapabilirler.
Pencere (veya Halka) Tipi Trafolar
- Bu trafolar, kablo veya iletkenin içinden geçer şekildedir.
- Genellikle daha düşük akım değerlerinde kullanılır.
Koruma Akım Trafoları
- Aşırı akım, kısa devre vb. esnasında koruma rölelerini tetiklemede kullanılır.
- Doğruluk sınıfı, koruma için özel olarak tasarlanmıştır (örneğin, 5P20).
Ölçüm Akım Trafoları
- Ölçüm ve faturalandırma amaçları için kullanılır.
- Yüksek doğruluk sınıfına sahiptir (örneğin, 0,5S).
Akım Trafoları Nasıl Bağlanır?
Bu trafoların bağlantı süreci oldukça dikkatli, özenli bir çalışma gerektirir. Doğru bağlantı yapılmayan trafolar hem hatalı ölçümlere hem de çeşitli tehlikelere yol açabilmektedir. Bu işlem için bir akım trafosu bağlantı şeması eşliğinde ve mümkünse alanda deneyimli, profesyonel kişilerle çalışmak gerekir.
Yüksek akımların doğru şekilde ölçülmesini sağlayacak bu işlemin diğer adımları şu şekildedir;
- Doğru trafo seçimi,
- Primer ve sekonder bağlantı,
- Topraklama,
- Kontrol,
- Çalıştırma.
Seçilecek trafonun nominal akım değeri, ölçülecek maksimum akım için uyumlu olmalıdır. Primer ve sekonder bağlantı esnasında ilgili devrelerin açık kalmaması gereklidir. Bununla birlikte işlem öncesi güç kaynağının tamamen kesilmesi sürecin en önemli adımıdır. Cihazın korunması ve kişilerin herhangi bir tehlikeyle karşılaşmaması bu aşamadaki özen ve dikkate bağlıdır.
